Gospodarcze podsumowanie tygodnia #155.

 Polska

• BIK: W marcu 2023 r. wartość kredytów hipotecznych, które przestały być spłacane terminowo przekroczyła po raz pierwszy 700 mln zł.
• Bankier.pl: W kwietniu Narodowy Bank Polski zwiększył swoje rezerwy złota o prawie 15 ton. Byłyby to pierwsze większe zakupy od czerwca 2019 roku. Polska jest na 23 miejscu na świecie pod względem oficjalnych rezerw złota.
• Komisja Europejska zatwierdziła polski program o wartości około 435,4 mln euro (2 mld zł) na wsparcie sektora produkcji pszenicy w reakcji na skutki wojny Rosji z Ukrainą. „KE stwierdziła, że polski program jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach kryzysowych. W szczególności pomoc nie może przekroczyć 250 tys. euro na beneficjenta oraz zostanie przyznana nie później niż 31 grudnia 2023 roku. Program jest niezbędny, odpowiedni i proporcjonalny, aby zaradzić poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego”.
• Raport Emerging Europe: Polski sektor IT jest trzecim pod względem konkurencyjności wśród 23 państw Europy Środkowej i Wschodniej, po Estonii i Litwie. „Prężnie rozwijający się ekosystem startupów, rosnąca dostępność finansowania venture capital oraz rządowe programy wsparcia sprawiają, że Polska jest czołową lokalizacją dla startupów”.

 Świat

• W USA rynek pracy jest bardzo silny. Stopa bezrobocia obniżyła się z 3,5% do 3,4%, mimo że ekonomiści spodziewali się jej wzrostu do 3,6%. Kwietniowy wynik plasuje się na poziomach historycznych minimów.
• Europejski Bank Centralny po raz siódmy podniósł stopy procentowe (o 0,25 pp.). Od 10 maja stopa procentowa podstawowych operacji refinansujących wzrośnie do 3,75%. Z komunikatu wynika, że to nie koniec cyklu.
• Ceny gazu w Europie są najniższe od 21 miesięcy. Gas Infrastructure Europe: Magazyny gazu w Europie są obecnie zapełnione w ok. 60% –  znacznie powyżej normy jak na tę porę roku. Ostatnie miesiące charakteryzowały się bardzo dużymi wolumenami importu z USA.
• Ropa naftowa brent zakończyła tydzień ponad 6% pod kreską. Jest to efekt słabych danych z Chin – największego importera tego surowca.
• Radio Swoboda: Przedstawiciele firm z Petersburga zostali poinformowani przez lokalne władze cywilne i wojskowe, że będą musieli oddelegować po pięciu swoich pracowników na potrzeby rosyjskiej armii walczącej na Ukrainie.
• John Kirby (rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA): Rosyjskie siły na Ukrainie tylko od grudnia straciły ponad 100 tys. żołnierzy, w tym 20 tys. zabitych. Rosyjska ofensywa w Donbasie m.in. na Awdijiwkę i Wuhłedar wytraciła impet, a jedynym miejscem, gdzie Rosjanie czynią stopniowe postępy jest Bachmut, który nie ma strategicznej wartości.
• Opracowany na University of Texas w Austin (USA) system – połączona ze skanerem MRI sztuczna inteligencja – odczytywała myśli ochotników. W czasie eksperymentu ochotnicy słuchali pewnej historii albo wyobrażali sobie jej opowiadanie. Ich mózgi były obserwowane z pomocą rezonansu magnetycznego (MRI), a połączona z nim sztuczna inteligencja zamieniała myśli ludzi na zgodny z nimi tekst. Na razie komputer nie jest zbyt dokładny – w miarę precyzyjnie odczytuje myśli w ok. 50% Potrafi jednak często oddać sens wypowiedzi.
• Kamala Harris (Wiceprezydent USA): spotkała się w czwartek w Białym Domu z szefami Google’a, Microsoftu, OpenAI i Anthropic. Harris ostrzegła ich, że mają moralną i prawną odpowiedzialność, by zapewnić bezpieczeństwo sztucznej inteligencji. W ostatnich miesiącach wszystkie z zaproszonych firm udostępniły zaawansowane chatboty oparte o AI zdolne do generowania tekstu na poziomie zbliżonym do ludzkiego. Szybki rozwój technologii wywołał obawy ekspertów o nadużywanie AI, m.in. do siania dezinformacji, popełniania oszustw, czy cyberataków. W kwietniu kilkuset ekspertów od AI ostrzegło, że niekontrolowany wyścig między firmami może doprowadzić do dramatycznych skutków, od krótkoterminowych po „utratę kontroli nad naszą cywilizacją”.
• Geoffrey Hinton nazywany „ojcem chrzestnym sztucznej inteligencji” odszedł z pracy w Google’u, by ostrzegać przed zagrożeniami związanymi z AI. W wywiadzie dla „New York Timesa” mówi:  Myślałem, że AI stanie się bardziej inteligentna niż ludzie za 30-50 lat lub później; oczywiście teraz już tak nie sądzę. Rozwój modeli sztucznej inteligencji, jest coraz bardziej niebezpieczny. Internet może zostać zalany przez fałszywe grafiki, nagrania i teksty, tak że przeciętny odbiorca „nie będzie już w stanie odróżnić, co jest prawdą”. Przyszłe wersje AI mogą być ostatecznie zagrożeniem dla ludzkości, ponieważ analizują ogromne ilości danych i często uczą się zupełnie nieoczekiwanego zachowania.
• Francuski minister ekologii Christophe Bechu zapowiedział wprowadzenie zakazu sprzedaży basenów ogrodowych na terenie leżącej na południu kraju i dotkniętej suszą prefektury Pireneje Wschodnie. Zakaz ma dotyczyć basenów ogrodowych, które ustawia się na trawniku bez konieczności prac budowlanych. „Jeżeli nie zakaże się sprzedaży basenów, ludzie mogą mieć pokusę, żeby je napełnić mimo nakazu oszczędzania wody” – powiedział Christophe Bechu. Po upalnym lecie 2022 roku nastąpiła rekordowo sucha zima, która nie pozwoliła na uzupełnienie zasobów wód gruntowych, stąd władze wprowadzają restrykcje w gospodarowaniu wodą.
• Paryż chce być pierwszą stolicą z latającymi elektrycznymi taksówkami. Loty testowe już się odbyły, a taksówki mają otrzymać certyfikaty przed Igrzyskami Olimpijskimi w 2024 r. Dziennik „Le Figaro”: Loty demonstracyjne Volocoptera pod Paryżem odbyły się już w grudniu 2022 r., a obecnie trwają testy pojazdów. „Le Figaro” szacuje, że podróż latającymi taksówkami może być droga, około 200 euro na trasie od podparyskiego lotniska CDG do stolicy, gdzie koszt tradycyjnej taksówki waha się obecnie średnio od 50 do 80 euro.
• Portal „Idealista”: Ceny wynajmu nieruchomości osiągnęły w Hiszpanii na początku maja rekordowy poziom 11,5 euro za 1 metr kwadratowy miesięcznie. W największych miastach Hiszpanii, takich jak Madryt i Barcelona, ceny wynajmu metra kwadratowego mieszkania sięgają już 16,5 euro i 19 euro.
• Kanada: zakończył się strajk 35 tys. pracowników skarbówki. Po wynegocjowaniu podwyżek płac i lepszych warunków strajkujący wrócili do pracy.